نکوداشت عالم بزرگ شیعه سید علیخان مدنی شیرازی

   همایش ملی نکوداشت شخصیت و تبیین آثار عالم بزرگ شیعه سید علیخان مدنی شیرازی به تاریخ “۲۶ بهمن ماه ۱۴۰۲ ” مصادف با سالروز میلاد با سعادت امام سجاد علیه السلام در حرم مطهر احمد بن موسی (علیه السلام)(شاهچراغ) برگزار خواهد شد.

     در آستانه سیصدو نود و سومین سالگرد این عالم، علاقه مندان و پژوهشگران ارجمند می‌توانند مقاله‌های خود را به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی تا یکم بهمن‌ماه ۱۴۰۲ در قالب فایل word از طریق بخش مربوط در پایگاه اینترنتی حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) به نشانی eform.shahecheragh.ir/alikhan ارسال کنند. همچنین علاقه‌مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند، سوالات خود را از طریق نشانی پست الکترونیکی s.alikhan@shahecheragh.ir  ارسال و یا در ساعات اداری با شماره ۰۷۱۳۲۱۳۱۳۴۱ تماس حاصل کنند.

     سید صدرالدین علی بن احمد بن معصوم حسینی مدنی شیرازی (۱۱۲۰-۱۰۵۲ ق) مشهور به “سید علی خان کبیر” و “ابن معصوم” یکی از علمای بزرگ شیعه در اوایل قرن دوازدهم هجری است. سید علی خان در پانزدهم جمادی الاول ۱۰۵۲ ق. در مدینه پای به عرصه گیتی نهاد. پدرش سید نظام الدین احمد، از دانشوران شیرازی تبار حجاز و از نوادگان امام سجاد (علیه السلام) و مادرش دخت شیخ محمد بن احمد منوفی، مرجع وارسته شافعیان بود. نسبت او با ۲۶ واسطه به زید بن علی می‌رسد .سید علی خان علاوه بر فقه و اصول و حکمت الهی، در ادبیات عرب و علم لغت نیز متبحر بود. از مشهورترین آثار او کتاب “ریاض السالکین” در شرح “صحیفه سجادیه” است. علامه مجلسی از شاگردان مبرّز اوست.

    وی دوران عمرش را در شهرهای مختلف سپری کرد. پس از سفر به هند، در حیدرآباد، وزیر دربار سلطان‌عبدالله قطب شاه و پس از آن در برهانپور لاهور، رئیس دیوان حکومت سلطان محمد اورنگ‌زیپ شد. سال ۱۱۱۳ق به سبب ظلم سلطان و بدگویی حسودان و کهولت سن به بهانه زیارت خانه خدا و قبر رسول اکرم(ص) از مناصب خود کناره‌گیری کرده، به طرف حجاز حرکت کرد.  پس از مدتی توقف در مکه، به دلیل تغییر شرایط اجتماعی در مکه، آن شهر را ترک نموده و در سال ۱۱۱۷ق به اصفهان می‌رود. پس از اصفهان، وی به شیراز، شهر اجدادش، رفته و در مدرسه منصوریه آن شهر به تدریس مشغول شده و تا آخر عمر در آن شهر می‌ماند.

    رِیاضُ السّالِکین فی شَرْحِ صَحیفَهِ سید السّاجدین(ع)یکی از کتاب های مشهور ایشان در باب شرح صحیفه سجادیه می باشد که به زبان عربی است. این شرح شامل ۵۴ بخش یا «روضه» است که در هر روضه یکی از دعاها شرح شده است. این کتاب، شامل مباحث مختلفی از قبیل مباحث ادبی، قرآنی، فقهی، کلامی و تاریخی است.مؤلف در مقدمه، ضمن معرفی کتاب صحیفه سجادیه و ارزش و مقام آن، برخی از شرح‌های صحیفه از جمله “شرح شیخ بهایی” را بررسی کرده و ضمن بیان نقاط قوت و ضعف آنها، غرض خود از تألیف ریاض السالکین را بیان کرده است. وی در نقاط مختلفی از کتاب، از شرح شیخ بهایی یاد و همین امر منجر به ارتباط و تأثیر شرح شیخ بهایی بر ریاض السالکین مورد توجه محققان گرفته است. روش مؤلف در بسط و شرح مطالب صحیفه که پس از تقطیع قسمت‌های مختلف هر دعا، مفردات هر قسمت را توضیح می‌دهد و سپس در قالب «تنبیه» و «تبصره» به برخی نکات، به تناسب می‌پردازد.تسلط و تبحر مؤلف در علوم و فنون مختلف، در جای‌جای کتاب به چشم می‌خورد. از بحث «مراتب توحید» گرفته، تا مباحثی همچون «اشتقاق لفظ ملائکه»و «تحقیق در جواب لو» همگی نشانه تبحر مؤلف در مجموعه علوم اسلامی است.شرح صحیفه را در سال ۱۰۹۴ق شروع و در سال ۱۱۰۶ق پایان داده است،”یعنی ۱۲ سال” تألیف آن طول کشیده است.

    آقابزرگ تهرانی درباره نام کتاب می‌نویسد:

    سید علی خان در اجازه‌نامه‌اش به ابراهیم بن مراد الحسنی حسینی در سال ۱۱۰۹ق، نام اثرش را «ریاضُ الصّالحین فی شَرح صَحیفه سید العابِدین» ذکر کرده است و سپس آن را به «ریاضُ السّالکین» تغییر داده است.گفتنی است عنوان این اثر در نشر امروزی «ریاض السالکین فی شرح صحیفه سید الساجدین» است.سید علی خان مدنی درباره تاریخ تألیف می‌نویسد شرح صحیفه را در سال ۱۰۹۴ق شروع کرده و در سال ۱۱۰۶ق پایان داده است،یعنی ۱۲ سال تألیف آن طول کشیده است.[۵] آقا بزرگ نیز در الذریعه همین تاریخ و مدت زمان (دوازده سال) را ذکر کرده، اما به‌جای ۱۱۰۶ «۱۱۱۶ق» را آورده است.

     محتوا و ساختار کتاب:

     مؤلف در مقدمه، ضمن معرفی کتاب صحیفه سجادیه و ارزش و مقام آن، برخی از شرح‌های صحیفه از جمله شرح شیخ بهایی را بررسی کرده و ضمن بیان نقاط قوت و ضعف آنها، غرض خود از تألیف ریاض السالکین را بیان کرده است. وی در نقاط مختلفی از کتاب، از شرح شیخ بهایی یاد کرده است. همین امر منجر شده است ارتباط و تأثیر شرح شیخ بهایی بر ریاض السالکین مورد توجه محققان قرار گیرد. این شرح شامل ۵۴ روضه است. در هر روضه که شامل چند سطر خطبه است، یکی از دعاهای صحیفه شرح شده است. روش مؤلف در بسط و شرح مطالب صحیفه بدین گونه است که پس از تقطیع قسمت‌های مختلف هر دعا، مفردات هر قسمت را توضیح می‌دهد و سپس در قالب «تنبیه» و «تبصره» به برخی نکات، به تناسب می‌پردازد. تسلط و تبحر مؤلف در علوم و فنون مختلف، در جای‌جای کتاب به چشم می‌خورد. از بحث «مراتب توحید» گرفته تا مباحثی همچون «اشتقاق لفظ ملائکه»و «تحقیق در جواب لو»، همگی نشانه تبحر مؤلف در مجموعه علوم اسلامی است.

    دیگر آثار بر جای مانده از او عبارتند از:

•سلافه العصر فی محاسن اعیان العصر یا سلافه العصر فی محاسن الشعراء بکل عصر.

•انواع الربیع فی انواع البدیع.

•الدرجات الرفیعه فی طبقات الامامیه من الشیعه.

•الکلم الطیب و الغیث الصیب فی الادعیه الماثوره عن النبی و أهل البیت(ع). (در ادعیه و اوراد مأثوره)

•سلوه الغریب و اسوه الادیب (شرح سفرنامه وی به حیدرآباد).

•احوال الصحابه و التابعین.

•انوار الربیع. (در علم بدیع).

•کتاب ریاض السالکین

•کتاب الدرجات الرفیعه

•ملحق السلافه یا ذیل السلافه.

•شرح بدیعیه صفی الدین حلی.

•الحدائق الندیه فی شرح الصمدیه (شرح بزرگ صمدیه).

•الفرائد البهیه فی شرح الصمدیه (شرح متوسط صمدیه).

•موضح الرشاد فی شرح الارشاد، (در علم نحو).

•منظومه فی علم البدیع و شرح آن.

•دیوان شعر.

•الطراز الاول و الکناز لما علیه من لغه العرب.

 

قبر ایشان در حرم مطهر احمد بن موسی (علیه السلام)(شاهچراغ) در جوار سید ماجد بحرانی مدفون است.

برگرفته از:ویکی شیعه، 

 

کانال تلگرام

 

کانال ایتا

 

کانال سروش

 

صفحه اینستاگرام

 

بنیادصحیفه سجادیه

۰۱۱۳۲۲۰۸۳۱۱

• دسامبر 24, 2023
• |
• بدون دیدگاه
• |